Phân loại thực phẩm chức năng theo phương thức chế biến là một cách tiếp cận quan trọng, giúp người tiêu dùng hiểu rõ hơn về nguồn gốc và chất lượng sản phẩm. Theo cách phân loại này, TPCN có thể được chia thành các nhóm chính sau:
- Nhóm sản phẩm bổ sung vitamin và khoáng chất: Đây là nhóm phổ biến nhất, bao gồm các sản phẩm được chế biến bằng cách tổng hợp hoặc chiết xuất các vitamin và khoáng chất thiết yếu.
- Nhóm sản phẩm bổ sung hoạt chất sinh học: Nhóm này bao gồm các sản phẩm chứa các hoạt chất có lợi cho sức khỏe, chẳng hạn như omega-3, probiotic, prebiotic, được chiết xuất hoặc tổng hợp từ các nguồn tự nhiên hoặc nhân tạo.
- Nhóm sản phẩm có nguồn gốc từ thảo dược: Nhóm này bao gồm các sản phẩm được chế biến từ các loại thảo dược tự nhiên, có tác dụng hỗ trợ sức khỏe như nhân sâm, hà thủ ô v..v...
- Nhóm sản phẩm dinh dưỡng y học: Đây là nhóm các sản phẩm được chế biến đặc biệt để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của những người có bệnh lý hoặc tình trạng sức khỏe đặc biệt.
Việc phân loại theo phương thức chế biến giúp người tiêu dùng có cái nhìn tổng quan về quy trình sản xuất, từ đó đưa ra lựa chọn phù hợp và an toàn cho sức khỏe.
2. Phân loại theo dạng sản phẩm
Phân loại thực phẩm chức năng theo dạng sản phẩm là một cách hữu ích để người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm phù hợp với sở thích và nhu cầu sử dụng. Dưới đây là một số dạng sản phẩm phổ biến:
- Dạng viên: Bao gồm viên nén, viên nang, viên sủi, viên hoàn. Dạng viên tiện lợi, dễ sử dụng và bảo quản, phù hợp với người bận rộn.
- Dạng nước: Bao gồm dung dịch, siro, nước ép. Dạng nước dễ hấp thu, thích hợp cho người khó nuốt hoặc trẻ em.
- Dạng bột: Bao gồm bột pha, cốm. Dạng bột dễ pha chế, có thể trộn với nước, sữa hoặc thức ăn, phù hợp với nhiều đối tượng.
- Dạng trà: Bao gồm trà túi lọc, trà hòa tan. Dạng trà mang lại cảm giác thư giãn, dễ uống và có thể kết hợp nhiều loại thảo dược.
- Dạng thực phẩm chức năng đặc biệt: Bao gồm các loại thực phẩm được thiết kế đặc biệt cho những người có nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt, chẳng hạn như người bệnh, người già, hoặc vận động viên.
Việc hiểu rõ các dạng sản phẩm giúp người tiêu dùng lựa chọn được sản phẩm phù hợp với nhu cầu và sở thích cá nhân, đồng thời đảm bảo hiệu quả sử dụng tốt nhất.
3. Phân loại theo chức năng tác dụng
Nhóm sản phẩm hỗ trợ tăng cường sức đề kháng tập trung vào việc bổ sung vitamin, khoáng chất và các hoạt chất tăng cường miễn dịch. Nhóm hỗ trợ hệ tiêu hóa bao gồm các sản phẩm chứa probiotic, prebiotic và enzyme tiêu hóa, giúp cải thiện chức năng ruột. Nhóm hỗ trợ tim mạch chứa omega-3, coenzyme Q10 và các chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tim và mạch máu. Các sản phẩm hỗ trợ xương khớp thường chứa canxi, vitamin D và collagen, giúp duy trì sức khỏe xương và khớp. Ngoài ra, còn có các nhóm hỗ trợ tăng cường trí nhớ, làm đẹp da, giảm cân, tăng cơ và các chức năng khác.
4. Phân loại theo phương thức quản lý
Ở Việt Nam, TPCN được quản lý theo các quy định của Bộ Y tế, phân loại dựa trên mức độ rủi ro và mục đích sử dụng.
- Thực phẩm bổ sung: Đây là nhóm TPCN có mức độ rủi ro thấp nhất, được quản lý như thực phẩm thông thường. Các sản phẩm này thường chứa vitamin, khoáng chất hoặc các dưỡng chất thiết yếu khác.
- Thực phẩm bảo vệ sức khỏe: Nhóm này có mức độ rủi ro cao hơn, đòi hỏi phải có giấy phép đăng ký sản phẩm từ Bộ Y tế. Các sản phẩm này có tác dụng hỗ trợ chức năng của một hoặc nhiều cơ quan trong cơ thể.
- Thực phẩm dinh dưỡng y học: Đây là nhóm TPCN có mức độ rủi ro cao nhất, được sử dụng cho các mục đích y tế đặc biệt, chẳng hạn như cho người bệnh hoặc người có nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt. Các sản phẩm này phải được bác sĩ chỉ định và giám sát.
Việc phân loại theo phương thức quản lý giúp cơ quan chức năng kiểm soát chặt chẽ chất lượng và an toàn của TPCN, đồng thời giúp người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm phù hợp với nhu cầu và tình trạng sức khỏe của mình.
5. Phân loại theo Nhật Bản
Tại Nhật Bản, thực phẩm chức năng được phân loại thành ba nhóm chính, dựa trên quy trình quản lý và mức độ công bố lợi ích sức khỏe:
- Thực phẩm có công bố dinh dưỡng (Foods with Nutrient Function Claims - FNFC):
- Đây là nhóm thực phẩm bổ sung các chất dinh dưỡng cơ bản như vitamin và khoáng chất.
- Nhà sản xuất có thể công bố các chức năng dinh dưỡng đã được chứng minh, nhưng không cần sự phê duyệt của cơ quan quản lý.
- Thực phẩm có công bố lợi ích sức khỏe cụ thể (Foods for Specified Health Uses - FOSHU):
- Đây là nhóm thực phẩm được chứng minh là có lợi ích sức khỏe cụ thể, chẳng hạn như giảm cholesterol hoặc cải thiện chức năng tiêu hóa.
- Các sản phẩm FOSHU phải được phê duyệt bởi Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản (MHLW) sau khi trải qua quá trình đánh giá nghiêm ngặt.
- Thực phẩm chức năng có công bố lợi ích sức khỏe (Foods with Function Claims - FFC):
- Đây là nhóm thực phẩm mà nhà sản xuất có thể công bố lợi ích sức khỏe dựa trên bằng chứng khoa học, nhưng không cần sự phê duyệt của MHLW.
- Tuy nhiên, nhà sản xuất phải chịu trách nhiệm về tính chính xác của các công bố này.
Việc phân loại này giúp người tiêu dùng Nhật Bản dễ dàng lựa chọn thực phẩm chức năng phù hợp với nhu cầu sức khỏe của mình.
(Tổng hợp nhiều nguồn)